Met diabetes in blijde verwachting
Een zwangerschap is een uitdaging voor elke vrouw, zeker als daar ook diabetes bij komt. Voor vrouwen met diabetes is het plannen van de zwangerschap extra belangrijk. Op deze pagina geven we een kort overzicht en enkele concrete tips voor vrouwen met een (toekomstige) zwangerschapswens.
Een slimme meid plant haar kind op tijd
Bij vrouwen met diabetes is het belangrijk om een zwangerschapswens te bespreken met de behandelend arts en de zwangerschap goed voor te bereiden. Dit om de kans op bevruchting te verhogen en het risico op aangeboren misvormingen of zelfs miskraam te beperken. De lichaamsdelen en organen van de baby worden immers gevormd tijdens de eerste 12 weken van de zwangerschap. In die periode moet de glucosecontrole dan ook zo goed mogelijk zijn. Er wordt gestreefd naar een HbA1c van minder dan 7% bij het plannen van de zwangerschap en tijdens de zwangerschap een HbA1c van minder dan 6,5% met beperking van de schommelingen.
Onderzoek heeft aangetoond dat aangeboren afwijkingen frequenter voorkomen bij baby’s van vrouwen met voorafbestaande diabetes, maar dat ze bij een zeer goede bloedsuikercontrole ongeveer even vaak voorkomen als bij zwangere vrouwen zonder diabetes. Doorgaans wordt bij vrouwen met type 1 diabetes die zwanger willen worden gestart met een insulinepomp, zodat een zo normaal mogelijke glycemie kan worden nagestreefd. Een regelmatige consultatie bij het diabetesteam en een evenwichtige voeding zonder alcohol en tabak zijn essentieel, zowel bij het plannen van de zwangerschap als tijdens de zwangerschap. Het medicatiegebruik moet kritisch nagekeken worden en indien nodig moet de medicatie stopgezet worden (soms reeds voor de bevruchting). Er zal ook steeds een foliumzuursupplement worden opgestart. Voor de zwangerschap is een onderzoek van de oogfundus en de urine aangewezen.
En dan ben je zwanger ...
De zwangerschap heeft invloed op de insulinebehoefte en bloedsuikerspiegels. De eerste 15 weken van de zwangerschap zal de insulinebehoefte geleidelijk aan afnemen waardoor gemakkelijker te lage bloedsuikerspiegels met meer schommelingen kunnen optreden. Ochtendmisselijkheid kan dit fenomeen nog versterken. In een latere fase van de zwangerschap, vanaf 20 weken, zal de bloedglucose langzaam stijgen. Onder invloed van de zwangerschapshormonen vermindert de gevoeligheid voor insuline, waardoor de insulinebehoefte stapsgewijs zal toenemen. Door de toegenomen insulinenood verhoogt ook het risico op de vorming van ketonen en verzuring van het bloed (ketoacidose). Dat zal zich bovendien manifesteren bij lagere glucosewaarden (vanaf 200 mg/dl of zelfs lager). Een regelmatig maaltijdschema, inclusief tijdig ontbijt, is aangewezen. Bij onvoldoende glucoseregeling is de kans groot op een te snelle toename van het gewicht van de baby en van de hoeveelheid vruchtwater. Dit verhoogt de kans op vroeggeboorte, keizersnede en letsels bij de geboorte. Onmiddellijk na de geboorte kan het kind te lage bloedsuikerspiegels vertonen of te kampen hebben met andere problemen zoals geelzucht, voedingsstoornissen en/of stuipen. Vandaar het belang van een goede opvolging door de kinderarts.
Extra controle: een aandachtspunt
Elke zwangerschap bij een vrouw met diabetes houdt risico’s in. Een strikte en intensieve opvolging door de gynaecoloog en het diabetesteam zijn dan ook noodzakelijk. Naast een strenge opvolging van de bloedsuikerwaarden dienen ook op regelmatige basis de bloeddruk en de urine gecontroleerd te worden. Het HbA1c zal regelmatig worden gecontroleerd, maar wordt ‘vals laag’ naarmate de zwangerschap vordert. De streefwaarde verschuift daarom richting 6 à 6,5%, behoudens problemen met hypo’s. Ook het oogonderzoek wordt tijdens de zwangerschap best herhaald in elk trimester. De laatste weken van de zwangerschap gaat er extra aandacht naar het welzijn van de baby. De nood aan zuurstof neemt immers toe en vervroegde ‘slijtage’ van de bloedvaten van de moederkoek kan dit in het gedrang brengen. De verloskundige controles worden frequenter en worden aangevuld met monitoring.
Het is zover: de baby is op komst ...
Een normale bevalling (spontane arbeid en weeën) is mogelijk, maar vrouwen met diabetes hebben wel een verhoogd risico op een keizersnede of een ingeleide bevalling. Meestal wordt er tijdens de bevalling geopteerd voor een infuus met insuline via een pomp. Na de bevalling wordt de baby met extra aandacht onderzocht. Soms is een korte opname op de neonatale afdeling nodig. Na de bevalling zal de insulinebehoefte van de moeder snel dalen. Vrouwen met diabetes kunnen zeker borstvoeding geven, het wordt zelfs aanbevolen.
Krijgt mijn kindje ook diabetes?
Diabetes type 1 is een ziekte die ontstaat door een samenspel van verschillende factoren. Erfelijke aanleg speelt een zekere rol. Het risico dat je kind zelf diabetes type 1 ontwikkelt in de loop van het leven wordt geraamd op zo’n 3% wanneer je als vrouw diabetes type 1 hebt en op 5% wanneer de vader diabetes type 1 heeft. Het Belgisch Diabetes Register biedt de mogelijkheid om al bij de bevalling onderzoeken te doen op navelstrengbloed, waarbij via erfelijke kenmerken en bepaling van antistoffen (een test die later kan worden opgevolgd), een risico-inschatting kan gebeuren voor wie dat wenst. Wie dit onderzoek naar erfelijkheid wil laten doen op het navelstrengbloed, kan een kit bestellen via het Belgisch Diabetes Register en deze meebrengen bij de bevalling. Bespreek dit op voorhand met je behandelend endocrinoloog.
Onze tips
- Bespreek je zwangerschapswens tijdig met je behandelend arts.
- Stop de anticonceptie niet tot de diabetes goed geregeld is.
- Stop met roken en met het gebruik van alcohol.
- Beperk het gebruik van cafeïne.
- Herbekijk met je arts het gebruik van niet-diabetesmedicatie die een negatieve invloed kan hebben op je zwangerschap.
- Bespreek met je behandelend arts wie je voor en tijdens de zwangerschap best nog opvolgt: gynaecoloog, oogarts, pediater, diëtist ...
BELpREG zwangerschapsregister
Ben je zwanger? Neem deel aan BELpREG en help toekomstige zwangere vrouwen!
Voor veel geneesmiddelen is er onvoldoende kennis over de veiligheid van het gebruik tijdens de zwangerschap. Het ‘citizen science’ project BELpREG (KU Leuven) wil hier samen met jou iets aan doen!
Aan de hand van online vragenlijsten verzamelen de onderzoekers informatie over het gebruik van geneesmiddelen voor, tijdens en na de zwangerschap én de gezondheid van moeder en kind.
Ook zwangere vrouwen die (momenteel) geen geneesmiddelen gebruiken, kunnen deelnemen. Bij voorkeur starten vrouwen zo vroeg mogelijk in de zwangerschap met hun deelname, al kunnen ze op eender welk moment in de zwangerschap instappen. Sinds januari 2024 is BELpREG ook in het Frans en Engels beschikbaar!
Ben jij zwanger? Klik dan hier om deel te nemen!
Voor meer informatie, neem een kijkje op de BELpREG website (www.belpreg.be) en volg BELpREG op social media (Facebook, Instagram).