Nieuwe WHO-aanbevelingen voor beweging: professoren en Gezond Leven maken in sneltempo de Vlaamse vertaalslag

Vandaag lanceert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) nieuwe aanbevelingen voor beweging en sedentair gedrag (minder stilzitten). Hiermee roept ze overheden op om burgers te sensibiliseren over het belang van dagelijks bewegen. Nieuw zijn onder meer de boodschap dat élke beweging telt en de expliciete aandacht voor mensen met een ziekte of beperking. Er zijn sterke wetenschappelijke bewijzen dat bewegen ons fysiek én mentaal versterkt, ook tegen infecties. En dat is belangrijk, zeker in coronatijden. Onder impuls van het Vlaams Instituut Gezond Leven maakt een Vlaamse expertengroep de vertaalslag voor Vlaanderen.

Vlaamse expertengroep

De aanbevelingen van de WHO zijn gebaseerd op wetenschappelijke studies en zijn van toepassing op kinderen van 6 jaar en ouder, volwassenen en ouderen. Gezond Leven en experten van verschillende Vlaamse universiteiten zullen ‘in spoed’ de vertaalslag van deze WHO-aanbevelingen maken voor álle Vlamingen, óók voor kinderen tot 6 jaar. Voor de jongste doelgroep zetelt de expert beweging van Kind & Gezin in de stuurgroep. De aanbevelingen moeten aangepast worden aan de regionale context: dat maakt de brug naar de Vlaamse praktijk makkelijker. Zo komt er een overzichtsbrochure voor professionals die Gezond Leven en andere Vlaamse koepelorganisaties zullen verspreiden naar hun achterban. Het is ook de bedoeling om concrete motiverende boodschappen mee te geven in aantrekkelijke infographics zodat Vlamingen zin krijgen om aan de slag te gaan. Begin 2021 zullen de aanbevelingen beschikbaar zijn voor burgers en professionals.

Coronacrisis zet druk op onze beweegkansen

“De aanbevelingen komen op een kritisch moment voor onze gezondheid”, zegt professor Greet Cardon van de Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen (UGent). “Vóór de coronacrisis bewoog slechts 6 op de 10 Vlamingen voldoende voor een goede gezondheid. In de meest recente COVID-19-gezondheidsenquête van oktober gaf 1 op de 3 personen van 18 jaar en ouder aan dat de coronacrisis een negatieve impact heeft op hun lichaamsbeweging. Bij jongvolwassenen is dat zelfs 44%. Ook alarmerend is dat bij mensen met diabetes type 2, die net baat hebben bij extra beweging, 30,5% minder beweegt dan voorheen.” Mogelijke oorzaken hiervan zijn de extra uren zittend thuiswerk of studeren, minder functionele verplaatsingen te voet of per fiets naar de winkel en het werk (ondanks
meer fietsen of wandelen in de vrije tijd), en minder ‘samen bewegen’ wegens de beperkende coronamaatregelen.

Verborgen geheimen van bewegen en minder zitten

Wie regelmatig beweegt, versterkt zich niet alleen fysiek maar ook mentaal. Alleen weten mensen dat vaak niet. Professor en bewegingsexpert Jan Seghers (KU Leuven) : “Zo is er sterk bewijs dat beweging het risico op depressie vermindert, en dat beweging de symptomen van depressie minder erg maakt. Fysiek actievere mensen lopen ook minder risico’s op (luchtweg)infecties. En als ze toch een infectie krijgen, zijn ze minder lang ziek en hun symptomen milder. Dat komt omdat beweging ons immuunsysteem versterkt.” De experten erkennen bovendien de positieve invloed op slaap.

Belangrijk statement: aandacht voor mensen met een ziekte of beperking

Nieuw in de aanbevelingen is de expliciete aandacht voor mensen met een beperking of chronische aandoeningen, zoals diabetes of kanker. Volgens dr. Ragnar Van Acker van Gezond Leven is dit een belangrijk signaal. “Zij voelen zich soms niet erkend of onzeker over hoeveel ze kunnen bewegen. Ook mensen met bepaalde ziektes of met een beperking kunnen nu met volle vertrouwen streven naar dezelfde aanbevelingen als die voor alle volwassenen - zoals 150 minuten per week matig intensief bewegen - maar binnen hun eigen mogelijkheden. Bij twijfel kunnen ze terecht bij een zorgverlener of een bewegingsdeskundige zoals een Bewegen Op Verwijzing-coach.”

Gelijke speel- en beweegkansen voor álle kinderen

Een van de nieuwe, eigen accenten die Gezond Leven en de Vlaamse expertengroep in vergelijking met de WHO willen leggen, is de nadruk op gelijke kansen voor onze kinderen. Dr. Ragnar Van Acker: “Studies tonen aan dat sommige kinderen moeten opgroeien in armoede, in kleine appartementen en zonder toegang tot speelruimte en beweegaanbod. De nieuwe Vlaamse aanbevelingen moeten de boodschap aan overheden en professionals geven dat de ondersteuning van kinderen en hun ouders des te intensiever moet zijn, naarmate ze kwetsbaarder zijn en meer drempels voor beweging ervaren. Zo is samen buiten spelen vitaal voor de ontwikkeling van kinderen, en een fundamenteel recht. Het buitenspelen is op 25 jaar tijd meer dan gehalveerd.”

Elke stap telt: voor de motivatie van alle burgers

‘Every move counts.’ Dat is dé boodschap van de WHO die het meest in het oog springt. Zelfs als je het grootste deel van je dag stilzit, of niet aan die 150 minuten
bewegen per week komt, is elke vooruitgang een overwinning op zich. De WHO ‘stapt’ hiermee dus in de voetsporen van de bewegingsdriehoek, die als trendsetter al sinds 2017 ‘elke stap telt’ promoot. De bewegingsdriehoek is hét kompas voor Vlamingen richting een gezonde mix van zitten, staan en bewegen. De WHO erkent nu dus dat elke beweging, hoe klein ook, een positief gezondheidseffect kan hebben. Professor bewegings- en sportwetenschappen Dirk Aerenhouts (VUB): “Een geleidelijke opbouw - door elke week 5 à 10 minuutjes extra te fietsen, of 500 extra stappen te zetten in plaats van de auto te gebruiken - is perfect haalbaar. Het is voor de Vlaming die (nog) niet graag sport vaak de meest motiverende manier om naar een actiever leven te groeien. Vele Vlamingen doen het al, ook in coronatijden.”

Over Vlaams Instituut Gezond Leven en de Vlaamse expertengroep

Vlaamse expertengroep, met steun van de Vlaamse overheid:
Voorzitters: dr. Ragnar Van Acker (Gezond Leven) en Prof. Dr. Greet Cardon (UGent). Leden-experten: Prof. Dr. Aerenhouts Dirk (VUB), Prof. Dr. De Martelaere Kristin (VUB), De Mesel Yasmine (Kind & Gezin), Geudens Jimmy (vertegenwoordiger hogescholen in Vlaanderen), Lipkens Luc (Gezond Leven), Dr. Poppe Louise (UGent), Prof. Dr. Seghers Jan (KU Leuven), Stallaert Nathalie (Zorg & Gezondheid), Prof. Dr. Verloigne Maïté (UGent).

Over Vlaams Instituut Gezond Leven vzw
Het Vlaams Instituut Gezond Leven is een erkende partnerorganisatie die het Vlaamse beleid inzake gezondheidsbevordering en ziektepreventie ondersteunt. Meer concreet zijn we expert in algemene gezondheidsbevordering; gezonde voeding, beweging, sedentair gedrag en ondervoeding; tabak (in consortium met Stichting tegen Kanker, Kom op tegen Kanker en VRGT), algemene Logo-ondersteuning (in consortium met de Vlaamse Logo’s) en Gezondheid en Milieu.